Review: Arctic Monkeys – Humbug

Spannende verhalen over het productieproces van een nieuwe plaat kunnen de verwachtingen van een al razend populaire band makkelijk tot het kookpunt doen stijgen. Zeker als de vorige twee werkstukken van het bandje in kwestie door in ieder geval de Nederlandse muziekpers beide werden gebombardeerd tot plaat van het jaar. Dus doen verhalen in de trant van ’Josh Homme vindt Arctic Monkeys erg tof’, ’Arctic Monkeys vliegen naar Californië om met Josh Homme op te nemen’ en ‘Arctic Monkeys go full Black Sabbath on new album’ de honger naar een nieuwe muziek van de band uit Sheffield hoog oplopen. Zelfs al stilde frontman Alex Turner’s project The Last Shadow Puppets vorig jaar nog zo geweldig de stevige track. Dus luidt de grote vraag natuurlijk: maken de Arctic Monkeys uit Sheffield die hoge verwachtingen waar op hun derde album Humbug? Wel, dat zal er voor een deel wellicht van afhangen wat voor Arctic Monkeys-fan je bent.

Anders gezegd: fans die zweren bij de recht toe recht aan knallers van debuut Whatever People Say I Am, That’s What I’m Not en al veel sterkere opvolger Favourite Worst Nightmare, zullen aan het tragere, veel donkerder klinkende Humbug mogelijk een flinke kluif hebben en in het ergste geval zelfs afhaken. Wie juist een zwak heeft voor (jonge) bands die barsten van de goede ideeën in hun nummers, volop in hun muzikale ontwikkeling zitten en zo steeds meer aan diepgang winnen, kan met Humbug wellicht instappen in de voortdenderende Arctic Monkeys-sneltrein.

Je hoort het op Humbug vanaf de eerste seconden: daar in die Californische woestijn bij Josh Homme is íets met die band gebeurd. Het plan om zo hard mogelijk te rocken op album nr. 3 ging in de hitte en de andere omgeving overboord. Op de tien nummers van Humbug speelt het viertal ingehoudener dan voorheen en is er in de veel gelaagder liedjes meer plek voor een knappe opbouw naar een gezonde climax, zoals in het slepende Dance Little Liar, dankzij de sluipende spanning en een rake finale een van de hoogtepunten. Hetzelfde geldt voor de zachtjes beginnende, druggy afsluiter The Jeweller’s Hands, een liedje dat zichzelf steeds verder openvouwt met meerdere gitaarlagen en samenzang. Minder catchy dan voorheen misschien, maar op de lange duur stukken imponerender. Alleen Fire And The Thud blijft ergens in een lome bui hangen, ondanks achtergrondzang van The Kills- en The Dead Weather-zangeres Alison Mosshart.

De inbreng van Josh Homme heeft er overigens zeker niet voor gezorgd dat Arctic Monkeys opeens is getransformeerd in een Britse stonerband. Met een beetje goede wil hoor je man’s invloed wel in enkele kale riffs, in snellere liedjes Dangerous Animals – met typisch meerstemmig Homme-intro aan het begin – en Potion Approaching. En vooruit: die korte rauwe solo in Crying Lightning had ook uit de vingers van de Queens Of The Stone Age-frontman kunnen komen, evenals enkele zompiger rockmomenten in ondermeer Pretty Visitors met sinister orgel-introotje. Verder is die broeierige woestijnwarmte wel voelbaar, maar staat Arctic Monkeys nog steeds onmiskenbaar op Britse grond, klinkend als zichzelf.

De tussenkomst van succesvol project The Last Shadow Puppets heeft er intussen nog voor gezorgd dat Alex Turner nog niet eerder zulke gelaagde en melodieuze nummers schreef, gezegend met meer zeggingskracht dan ooit. Met als beste voorbeelden die spannende single Crying Lightning – hoor al die verschillende bas- en gitaarlijnen knap door elkaar heen kronkelen op dat swingende ritme van geheim wapen Matt Helders -, en ook de lichtere, mooiste liedjes van Humbug: Secret Door (Fools On Parade) en Cornerstone, fraai gezongen en voorzien van cryptischer, wat surrealistischer teksten dan we tot nog toe van Turner gewend waren. Uit Cornerstone: “I thought I saw you in the parrots beak, messing with the smoke alarm. It was too loud for me to hear her speak and she had a broken arm.”

Voor wie onverschrokken meegaat met de evolutie die de vier Arctic Monkeys van inmiddels zo’n 23 jaar doormaken, is Humbug met gemak hun beste, meest coherente album tot nog toe. Alleen zij die de knappe meisjes op de dansvloer of de valse verhalen uit San Francisco missen, de bondige harde hits dus, vallen zich aan deze derde, alweer betere Arctic Monkeys-plaat een buil. Ik blijf vanaf nu op die trein. (****)

Arctic Monkeys geeft op 10 en 11 november concerten in de Amsterdamse Heineken Music Hall. De voorverkoop is zaterdag 29 augustus begonnen.

Arctic Monkeys – Crying Lightning (live op Lowlands 2009)