Concertverslag: Wilco stijgt alwéér boven zichzelf uit

Een avond Wilco in Paradiso? Op zich niets nieuws onder de zon; de band sloeg de Amsterdamse poptempel tijdens de tournees van de afgelopen jaren nooit over. Maar wie daar al eens bij was, weet dat dit altijd meer dan memorabele shows opleverde, zodat een Wilco-concert iets blijft om lang van tevoren naar uit te kijken. Daarbij is het beslist toegestaan hoge verwachtingen te koesteren: de zesmansband onder leiding van Jeff Tweedy is in de huidige bezetting al wat jaartjes een sublieme machine, ronduit een van de beste Amerikaanse livebands. Dat nieuw, nog altijd goed album Wilco (The Album) net iets minder indruk maakt dan voorgaande meesterwerken als de experimenteler platen Yankee Hotel Foxtrot en A Ghost Is Born, doet hier niets aan af.

Dat weten de liefhebbers ook: zowel Paradiso als de Effenaar in Eindhoven, waar Wilco dinsdagavond optreedt, zijn weken van tevoren uitverkocht. Wellicht dat ook een beknoptere maar geweldige festivalset op Lowlands bij sommigen nog vers in het geheugenn stond.

Het aardige is dat Tweedy en de zijnen deze maandagavond weer een compleet anders vormgegeven concert geven dan we ooit van ze hebben gezien en gehoord. Na een opkomst zonder overbodige franje, is het begin van de als altijd zorgvuldig opgebouwde set dit keer niet zo luchtig. Een prachtige versie van Yankee’s zware middenstuk Ashes Of American Flags (met de befaamde regel ‘I know I’d die if I could come back new’) vormt het begin, waarin geheim wapen en adembenemend goede gitarist Nels Cline zich meteen mag uitleven met intens gesoleer. De alweer 53-jarige Cline is een muzikant van het soort die volledig in zijn spel lijkt op te gaan, met alle spastische bewegingen van dien, wat een genot is om naar te kijken. Het wordt gevolgd door een bijzonder sfeervolle versie van Remember Down The Mountain Bed, muziek gemaakt bij een oude liedtekst van Amerikaanse oerfolkzanger Woody Guthrie. Tegen het einde is Paradiso al bijna muisstil.

Na tien minuten is alweer duidelijk wat voor bijna achteloos goede liveband Wilco in de loop der jaren geworden is. Technisch feilloos, zonder dat dit ten koste gaat van de verschillende gevoelens en emoties (opgetogen, melancholiek, paranoïde, claustrofobisch) in de liedjes. Wat volgt is een indrukwekkende dwarsdoorsnede van de laatste vijf Wilco-platen sinds Summerteeth, al wordt debuut A.M. met het leuke Passenger Side niet helemaal vergeten en krijgt Being There in een toegift nog wat aandacht. Melodieuze of toegankelijker rockende momenten van Sky Blue Sky en Wilco (The Album) worden daarbij knap afgewisseld met de lawaaiïger passages uit de Yankee Hotel Foxtrot- en A Ghost Is Born-tijd.

Hoogtepunten noemen is bijna ondoenlijk, van het onbreekbare en veelkleurige I Am Trying To Break Your Heart en de onnavolgbare solo’s van Cline in Impossible Germany, tot het opbeurende, van heerlijke koortjes voorziene Sunny Feeling en het steeds harder tot orkaankracht aanzwellende Handshake Drugs. Het maakt daarbij niets uit dat een aanvankelijk nukkig kijkende Tweedy pas na een uur een keer ‘hello’ zegt. De man blijkt zelfs in een goede, guitige bui: Zwarte Piet krijgt een sneer, een drugspassage in een nieuw liedje gaat natuurlijk over Amsterdam en hij laat zijn toehoorders de eerste helft van Jesus Etc. zingen, die zich dankbaar van hun taak kwijten. Alweer een magisch momentje.

En net als het optreden na ruim anderhalf uur volgens de smaak van ondergetekende iets te frivool dreigt te eindigen met enkele luchtigernummers achter elkaar (Walkin’, Theologians), blijkt het venijn in de briljante eerste toegift alsnog in de staart te zitten. Dit dankzij het ontroerende Via Chicago dat op gezette tijden dwars door midden wordt gereten met noise-uitbarstingen, terwijl Tweedy en bassist John Stirrat ongestoord doorzingen alsof ze bij hun eigen kampvuurtje zitten. Ook de vreemde, in een orkaan van noise eindigende ballade Poor Places volgt nog, net als de tien minuten durende krautrockjam Spiders (Kidsmoke) met daverend rockende finale.

Zelfs na twee uur en een dik kwartier is er nog een toetje met een tweede toegift, waarin Being There’s Monday aan bod komt (een Stones-nummer zoals de Rolling Stones het al minstens 25 jaar niet meer hebben gemaakt) en tot slot Woody Guthries Hoodoo Voodoo, inclusief lekker ouderwets gitaarduel.

Status geprolongeerd? Neen: nog verder verstevigd, een conclusie die in 2007 ook al viel na de Paradiso-show van toen. Want met dit marathonconcert van dik 2,5 uur en 27 nummers, met zoveel knappe wisselingen van sferen en feilloos uitgevoerde nummers, is Wilco in Amsterdam nog eens boven zich uitgestegen. Voor iedereen in de Effenaar dinsdagavond is het te hopen dat dit de band weer lukt, maar in Eindhoven krijgen ze gegarandeerd weer een wonderlijke avond.

Gezien: Wilco, Paradiso, maandag 16 november 2009. (De show werd maandagavond live uitgezonden op internet: binnenkort is het terug te zien via Wilcoworld.

Setlist: (via)
1. Ashes Of American Flags
2. Remember The Mountain Bed
3. Company In My Back
4. Bull Black Nova
5. You Are My Face
6. I Am Trying To Break Your Heart
7. One Wing
8. A Shot In The Arm
9. Side With The Seeds
10. Deeper Down
11. Impossible Germany
12. Passenger Side
13. Handshake Drugs
14. Sunny Feeling
15. Jesus, Etc.
16. Can’t Stand It
17. Hate It Here
18. Theologians
19. Walken
20. I’m The Man Who Loves You

Encore 1:
21. You Never Know
22. Heavy Metal Drummer
23. Via Chicago
24. Poor Places
25. Spiders (Kidsmoke)

Encore 2:
26. Monday
27. Hoodoo Voodoo