Lowlands, de zondag: dubbele gevoelens bij donkere Arctic Monkeys

Een ware kickstart, dat konden we wel gebruiken op de zondag. Normaal gesproken schuifelt het al wat vermoeide publiek op de derde Lowlands-dag net wat lomer over het festivalterrein, om de optredens net even wat kalmer te ervaren. Daar is dit jaar geen kans voor op de slotdag: anders dan de twee vorige, vrij kalmpjes aan beginnende dagen, zorgen een drum ‘n bass-legende en drie Nederlandse bands in uitstekende doen voor een vliegende start. Niets rustig op gang komen: het is meteen kiezen tussen stuiteren op heftige drum ‘n bass van Squarepusher of de poppy gabberpunk van Aux Raus. Of anders kun je de ballen uit je broek laten rocken door de landgenoten Elle Bandita en De Staat. Een kort stukje zien van Elle Bandita zegt al genoeg: strak, stevig en het bewijs dat ook een gek Rotterdams wijf prima cockrock kan spelen. Daar hoef je geen kerel voor te zijn.

Volgens betrouwbare ooggetuigen overtreft De Staat zich weer eens voor de zoveelste keer met een loeistrakke set voor een werkelijk bomvolle Grolsch-tent. Het is allemaal net weer wat vetter, venijniger en strakker dan vorige keren; live blijft het vijftal rond De Staat-brein Torre Florim groeien. Voor de gelegenheid zijn er gastrollen voor Kyteman-drummer Bram Hakkens en ‘neger des heils Bas Bron, producer van de Jeugd van Tegenwoordig. Niet op het podium, wel aanwezig: stonerkoning en Master Of Reality Chris Goss, die al klappend in zijn handen is gespot. Zou dat nog meer spannende deuren kunnen openen voor de Nijmegenaren? Het zij ze van harte gegund: De Staat groeit zo gestaag uit tot een van de beste Nederlandse livebands. Met Kyteman’s Hiphop Orkest, dat zaterdagavond jammerlijk werd overgeslagen, maar volgens de overlevering met gemak de Alpha-tent plat kreeg. Zegetochten voor Nederlandse bands kortom op Lowlands.

Ook heftig en rauw, en daarnaast soms zelfs onnavolgbaar: de keiharde set van Squarepusher op het onchristelijke tijdstip van kwart voor twee ‘s middags. Tom Jenkinson doordrenkt de bas in zijn ziedende tracks in een gore distortion, drummer Alex Thomas legt de complexe, razendsnelle ritmes neer. Een groot deel van de set doet niet eens meer aan good old ratelende drum ‘n bass denken, eerder aan vuige rock ‘n roll zoals enkele jaren terug Death From Above 1979 die met slechts bas en drums speelde. Volslagen loos gaan is aan de matig gevulde Bravo echter niet besteed. Squarepusher’s set is lekker en goed, maar soms is het ook allemaal wel heel lomp. Wellicht dat de Bravo op een later tijdstip wel was ontploft.

Waar alle liefhebbers van ruig dansuh dan waren? Een tentje verderop, in de India bij gabberpunkduo Aux Raus, waar net als bij De Staat eerder ook al geen doorkomen aan is. Tot achterin de tent wordt er om het wildst gegabberd, of iets dat er op lijkt, op de lekker opjuttende beats, gitaren en bijna infantiele, maar erg slimme deuntjes van het duo. Kale frontman Sebastiaan heeft intussen alleen nog maar beter in de gaten hoe je op een dwingende manier een mensenmassa gek krijgt. Ook al heeft het muzikaal weinig om het lijf, op het podium werkt Aux Raus vernietigend.

And now for something completely different: bij de Lima klinkt opeens Amerikaanse swing en rock ‘n roll recht uit de jaren dertig en veertig, van het soort zoals die nauwelijks nog gemaakt wordt. En dan zijn zusjes en broer Kitty, Daisy & Lewis nog eens jonge Londense kids ook, die de verslaving voor deze antieke muziekstijlen van hun ouders hebben opgelopen. Zulke muziek roept automatisch plezierig nostalgische gevoelens op, zeker als het zo goed gespeeld en gezongen wordt. De dames zijn gezegend met wat rauwe stemmen zoals die zeventig jaar geleden continu uit oude radiootjes geklonken moeten hebben. Jawel, Kitty, Daisy & Lewis hebben de swing en de aanstekelijke zang, stilstaan is geen optie, en zo maken ze zich meteen verrassend populair, zoveel volk staat er voor het podium. Vast snel weer terug ergens in het land.

Ook de studentikoze typjes van het New Yorkse Vampire Weekend trekken verrassend veel volk: de Grolsch-tent staat praktisch vol. Gerechtigheid, want ook al hadden ze er vanwege hun prachtdebuut eigenlijk vorig jaar al moeten staan, ultieme feelgoodband Vampire Weekend blijft een van de meest frisse namen op het programma dit jaar. De verrassing is aangenaam dat frontman Ezra Koenig en co. flink gegroeid zijn als enerverender liveband. Wat ook helpt om het publiek beter op te zwepen: ze hebben geleerd de drums flink harder te zetten en dat komt het veelvuldige gebruik van die Afrikaanse ritmes in hun slimme indiepop ten goede. En of het werkt: vanaf de eerste dreunen van Mansard Roof wordt er voor en achterin de Grolsch fanatiek gedanst. En dat stopt niet bij de bekende krakers als A-Punk, Cape Cod Kwassa Kwassa of Walcott, ook op de drie al lekker smakende voorproefjes van de aankomende nieuwe Vampire Weekend-plaat, uit in september, bewegen er nog volop heupen mee. Vooral White Light is heerlijk en belooft veel: het zachtjes swingende nummer werd vorig jaar al gespeeld, maar is nu tot volle wasdom gekomen. Een ronduit heerlijke band; die nieuwe plaat kan niet snel genoeg uitkomen/lekken.

Ook gezegend met een hoge feelgood-factor: de blije sixtiespop van nieuwe hippiecommune Edward Sharpe and the Magnetic Zero’s. Frontman Alex Ebert staat vooraan als een soort priester met wit gewaad en baard, zijn gezellig rommelige band van tien, elf mannen en vrouwen speelt de vrolijke liedjes, als of de hippiejaren zestig nooit voorbij zijn gegaan. Bij zo’n act horen positieve ‘terug-naar-jezelf-levenswijsheden. “Weet je nog hoe het was als kind? Dat je graag vies wilde worden? Nu wil je dat niet meer, wat is er met jullie gebeurd?” Met de vrolijke bende op het podium, al is het nog een uitzinnige Polyphonic Spree-vreugde, worden er wat nieuwe vrienden in Nederland gemaakt. Maar niet teveel, want er staat domweg weinig volk. Op die manier blijft de ware euforie achterwege die een optreden van Sharpe en z’n Zero’s schijnbaar teweeg zou moeten brengen. Waar is iedereen dan?

Bij de Alpha natuurlijk, waar tegenover louter obscure, kleinere acts op andere podia rapper Snoop Dogg te zien is. Dus snelt heel Lowlands uiteraard naar de grootste tent, meer om een celebrity te spotten dan om een sterke hiphopshow voor de kiezen te krijgen. Want die lome raps, gebracht met mat spelende band, is nooit spannend of opzwepend, zelfs niet als Drop It Like It’s Hot voorbijkomt. Best entertainend is het wel, zelfs met een stom klassiek eastside westside spelletje met de twee helften van het publiek: tot achterop de heubels aan weerszijden van de Alpha gaan de handen de lucht in. Rond de tent is er geen doorkomen aan; daarom komt er intussen wel een exodus weg van de Alpha en Snoop op gang. Rare taferelen, weinig boeiende show, maar beroemdheid gespot en missie geslaagd, voor velen.

Nee, muzikaal avontuur is gelukkig wel te vinden bij de Engelse mathcore/screamo explosie die Rolo Tomassi heet, heeft Bas J. Ingefluisterd. De jonge band met een opdondertje van een krijszangeres als blikvangster is hyperenergiek, knijterhard en volslagen genadeloos aan het werk. Have mercy…

Ook avontuurlijk, maar van een veel rustiger orde: de set van het Canadese Patrick Watson, dit jaar gepromoveerd naar de Grolsch. De inventieve, dromerige liedjes van nieuw album Wooden Arms blijven ook in die grote tent wonderwel boeien, niet in het minst vanwege hun schoonheid en omdat er bij vlagen fabelachtig gemusciseerd en gezongen wordt – het percussiegesoleer in Beijing is adembenemend. Al is dit optreden wel nagenoeg een exacte herhaling van de concerten eerder dit jaar in Breda en Amsterdam. De nummers van Wooden Arms zijn heus griezelig mooi, maar het alweer integraal uitvoeren van de plaat, gevolgd door het toegankelijker werk van Close To Paradise en weer onversterkt het publiek in, riekt onderhand een beetje naar routine en levert een wat voorspelbaar optreden op. En dat is juist in het geval van zo’n aparte snuiter wiens muziek alles behalve doorsnee of voorspelbaar is, best zonde.

Hoe mis je vervolgens Little Boots? Door 20 minuten voor het officiële einde van haar speeltijd te arriveren en toch al het slotakkoord te horen. En weg is Victoria Hesketh, een niet al te volle tent achterlatend. Dan maar de shows van Metric en het altijd welkome Calexico overslaan en op naar de gedoodverfde powervrouw van de zondag. Die is 23 jaar geleden door haar ouders Florence Welsh genoemd, maar muziek maken met band doet ze als Florence and the Machine. De in het zwart gestoken roodharige vamp – fans vooraan signaleren een gouden onderbroekje – is in de vroege zondagavond weggestopt op het kleine Charlie-podium, maar ze lijkt in Nederland al helemaal arrivée dankzij de dramatische pop op haar debuut Lungs. Als Little Boots met haar goede singles maar dunne debuut in de India mocht spelen, dan had Florence and the Machine daar zeker niet misstaan, gezien de grote toeloop en de vele handen in de lucht.

De aantrekkingskracht is begrijpelijk, wat wil je met zo’n intense voordracht vol theatrale armbewegingen, een grote uitstraling, een handvol geweldige nummers en natuurlijk die stem waarmee je dijken zou kunnen versterken. De overvolle bombast in de songs van Lungs is live beter in toom gehouden, dankzij haar band – ook in het zwart – met drums, bas, piano en harp, maar geen gitaren. Wat kleiner gehouden maken juist mooie nummers als Dog Days Are Over, Rabbit Heart en cover You Got The Love nog meer indruk. Hoe leuk ook: Kiss With A Fist is onderhand een lullig tussendoortje dat Florence uit haar set zou kunnen schrappen. Op 8 oktober terug in de Melkweg, daarna vast snel in grótere zalen. Indrukwekkend: Florence is al klaar voor het sterrendom.

Ook al gearriveerd, eerder op Lowlands geweest en deze keer in de grote Alpha: rock en dans hybrideband Bloc Party. De erg strak spelende Britten hebben voor Lowlands niet eens zoveel werk van het grillige, nogal experimentele nieuwste album Intimacy in petto. Wel veel vileine oude krakers van debuut Silent Alarm van vier jaar terug, die nog altijd inslaan als een bom. De tent gaat vooral loos op Banquet en Helicopters, maar ook op Italo-house pastiche en sterke losse single One More Chance, live verrijkt met extra grommende gitaren. Misschien dat de passage op Rock Werchter eerder deze zomer nog wat heftiger en intenser was, maar dat doet niks af aan het feit dat Bloc Party onderhand echt een grote band is geworden. Zanger Kele Okereke grijnzend zien genieten van de kolkende massa is zelf ook weer wat gelukkiger worden. Kom daar maar eens om bij Alex Turner, maar daarover zo meer.

Eerst zijn daar nog de Britse Maccabees, die we eerder al twee keer London Calling heel strakke optredens zagen geven vol gejaagde, lekker nerveuze en snel gespeelde liedjes. Als een soort support act van Arctic Monkeys wint de energieke band als afsluiter van de Charlie op zondag beslist meer zieltjes.

Maar niet iedereen blijft tot het einde: er moet immers een goede plek gevonden worden voor dé afsluiter van dit jaar: Arctic Monkeys uit Sheffield, met sinds dit weekend het nieuwe, opvallend donkere album Humbug op zak. De fans voorin kennen die plaat natuurlijk al van buiten, maar voor de ‘gemiddelde’ toeschouwer zal de geweldig gespeelde set met zes nieuwe nummers en een cover behoorlijk taai geweest zijn. De opening bestaat uit het nieuwe, onheilspellende My Propellor, typisch een nieuw nummer waarin de Poolapen veel bedachtzamer dan voorheen opereren, ondanks knallend intro en dito finale. Gewaagd is het spelen van Nick Cave’s Red Right Hand als tweede nummer, in bloedrood licht, dat wordt gevolgd door het vuige If You Were There, Beware. Achteraf een nummer van tweede plaat Favourite Worst Nightmare dat stiekem al hintte naar de nieuwe, duisterder richting die de band nu kiest, met een wat lager tempo en soberder riffs (Dangerous Animals, Potion Approachting) en soms zelfs een zompig woestijnrockstukje, in Pretty Visitors. Dat zal de invloed van producer Josh Homme zijn. Die ene nieuwe mooie ballade genaamd Secret Door zorgt voor wat lucht.

Qua podiumpresentatie verandert er verder nauwelijks iets: Alex Turner kijkt nog altijd glazig voor zich uit met haar voor de ogen, mompelt af en toe wat koud of het wel goed met ons gaat, en met zijn bandmakkers speelt hij een set nummers, meer niet. Vaart in die set houden is daarbij kennelijk niet belangrijk: de pauzes tussen de kortere knallers halverwege duren soms ongemakkelijk lang en halen alle vaart uit het concert. Hits die iedereen kent volgen pas halverwege: met I Bet You Look Good On The Dancefloor en een ziedend Brianstorm is in principe de munitie in huis om de complete Alpha in twee klappen te slachten, maar met een te lange pauze tussen de hits gebeurt dat jammerlijk niet. Andere hits als Mardy Burn of When The Sun Goes Down blijven achterwege, het optreden eindigt zelfs wat mat met het luchtige Fluorescent Adolescent en ballade 505.

Zie daar het grote manco: het publiek krijgt geen echte grootse festivalset voorgeschoteld en zodoende geen knallende afsluiter van drie dagen Lowlands, maar een wat stroef optreden met veel nieuw werk, dat overigens wel waanzinnig strak en fel gespeeld wordt. Intussen zijn de nieuwe liedjes van Humbug zelf stuk voor stuk prachtig: de pen van Turner is door de jaren heen alleen maar scherper geworden. Single Crying Lightning is zelfs een van zijn beste liedjes tot nu toe. Bij vlagen heel sterk en opwindend, deze Arctic Monkeys-doortocht overall beslist goed, maar niet werelds. Was dit de set geweest van een concert straks in de Heineken Music Hall, dan waren de klachten er mogelijk niet geweest. Wel is duidelijk: Arctic Monkeys evolueert avontuurlijk verder en dat is mooi om te zien. Waar gaat het na Humbug weer naartoe? Dit optreden zal sommige bezoekers wat onbevredigd de nacht in hebben gestuurd, na afloop van drie mooie tot zeer mooie Lowlandsdagen.

Ook al verkocht het festival dit keer nog zo snel van tevoren uit, dit weekend is gebleken dat meer dan genoeg bezoekers heus niet alleen voor de sfeer of het totaalgebeuren komen. Dat merk je aan de stemming in de tenten: de massa die er staat heeft er steevast zin in en laat dat merken, ongeacht het muzikale hokje van de artiest in kwestie die op het podium staat. ‘Weinig grote namen’ was een veelgehoorde klacht over het programma van Lowlands. De afgelopen drie dagen is wederom gebleken dat die totaal niet nodig zijn om een geslaagd weekend vol goede tot erg goede optredens mee te maken. De Lowlands-ganger op zoek naar verdieping weet natuurlijk allang dat de Lowlands-affiche het niet van grote namen moet hebben.

Afgezien van wat gemiste kansen – waar waren wel op Pukkelpop aanwezige bands als A Place To Bury Strangers, The Black Angels, Future Of The Left, Glasvegas, the Black Lips, Howling Bells, Bill Callahan, Andrew Bird of zelfs My Bloody Valentine en The Jesus Lizard? – is dit weer een geslaagde Lowlands geweest met enkele excellerende bands en vooral een heel sterke zaterdag, maar hooguit wat minder échte nieuwe ontdekkingen dan normaal.

Wat brengt volgend jaar? En hoe snel verkoopt het festival na deze sfeervolle aflevering dan weer uit? Vanaf het komende vroege voorjaar alweer volgen ongetwijfeld de antwoorden.

Zelf andere acts gezien, hele goede of slechte, of andere meningen over de optredens? Laat u gaan in de comments.

Fraaie foto’s van diverse bands zijn onder anderen gemaakt door Dennis Stempher, te zien op Fileunder.

Zie ook:
- Lowlands, de zaterdag: volksverhuizing voor strak Them Crooked Vultures
- Lowlands, de vrijdag: vrolijk de midlife crisis in met Faith No More